Op 25 en 26 december vieren we de geboorte van Christus. Met de altijd groene spar als teken van het eeuwige leven. Met rode kerstversiering die staat voor het bloed van Christus en de ster of piek die de wijzen de weg wees. En, tot slot, natuurlijk ook met de kerstverlichting als symbool van vuur, oftewel warmte. Deze vertaling van Kerst is niet altijd zo geweest. Kerstmis zoals wij het in de Lage Landen kennen, is pas in de 13e eeuw door Luther als symbool van de geboorte van Jezus verklaard. Het feest wat er in de voorchristelijke tijd gevierd werd, had ook een boom die opgetuigd en aan het einde van het feest verbrand werd. Alleen noemde men dat toen Midwinterfeest en kwam er geen spatje kerstverlichting aan te pas. Het in huis plaatsen van een boom met kerstverlichting dateert namelijk pas uit de 19e eeuw. In eerste instantie alleen toegepast in grote warenhuizen en winkelstraten, namen de rijkere burgers die gewoonte na enkele jaren over door een boom in huis te zetten. Pas in de 20e eeuw zijn het zo ongeveer onze oma’s en opa’s geweest die ervoor gezorgd hebben dat het huis in kerstsfeer aan te kleden een traditie werd. Dat we echt massaal in de decembermaand onze ramen, het deurportiek of de hele tuin met kerstverlichting versieren, is zelfs nog maar iets van de laatste 30 jaar. U kunt het zich beslist herinneren, de opmars van boompje naar kerstverlichting mania.
Hoe werkt dat nou eigenlijk, kerstverlichting?
Hoe mooi alle kerstballen, decoratieslingers, miniaturen van Bijbelse en winterse figuren ook zijn, ze komen pas echt tot leven wanneer ze verlicht zijn. Iets dat we de laatste jaren steeds meer zien, zijn allerhande soorten lichtgordijnen en heuse netten die je in een keer over een kleine boom of struik kunt leggen. Het vervelende bij sommige soorten kerstverlichting is dat, wanneer er een lampje kapot is of los zit, de hele streng het niet meer doet. Heb je een kerstboomverlichting die uit een lampje of 50 bestaat is dat nog niet zo’n probleem. Er zijn echter ook lichtstrengen die honderden lampjes bevatten en dan wordt het toch een ander verhaal.
We leggen je in het kort uit hoe zo’n slinger van kerstlichtjes precies werkt. Nemen we even de simpele gloeilamp als voorbeeld: die werkt in een stroomkring. Via de stekker komt er 220Volt spanning uit het elektriciteitsnet die een gloeidraad op doet gloeien. Deze stroom is gelijk aan de spanning gedeeld door de weerstand. Hoe hoger de spanning des te meer lampjes er kunnen branden. Kerstverlichting bestaat uit een hele rits lampjes. Iets dat de zaak een beetje ingewikkelder maakt dan wanneer het slechts een enkele lamp betreft. We kennen twee manieren waarop we een heleboel lampjes tegelijk kunnen laten branden. Dat is met een:
- parallelschakeling, waarbij alle lampjes van de kerstverlichting hun eigen stroomkring met gelijke spanning hebben
- serieschakeling, hierbij gaat de stroom langs een weg en wordt de spanning verdeeld over meerdere lampjes.
Je snapt al dat met het systeem van een serieschakeling de kerstverlichting veel kwetsbaarder is. Wanneer er een lampje uitvalt is de stroomkring onderbroken en branden ze geen van allen meer. Om die reden heeft de moderne kerstverlichting een zogenaamde ‘shunt’. Dat is een soort by pass, die de doorvoer van de stroom overneemt zodra een lampje het laat afweten. Rijst er nog een vraag; hoe zit het dan met knipperende kerstlampjes? Bij kerstverlichting die aan en uit gaat is er bij een lampje de gloeidraad vervangen door een bimetaal. De reactie dit dit bimetaal geeft wanneer het warm wordt, verbreekt de stroomverbinding waardoor alle lichtjes uitgaan. Door de afkoeling komt het bimetaal weer in zijn oude vorm en gaan alle lichtjes weer aan. De allernieuwste kerstverlichting werkt echter niet meer met een bimetaal, maar met een simpel microcomputertje waarmee de meest ingewikkelde knipperpatronen mee worden bereikt. Daarnaast wordt de traditionele gloeilampjes door ledverlichting, waarin we tegenwoordig ook steeds mooiere uitvoeringen van kerstverlichting zien, meer naar de achtergrond gedrongen.
Duurzaam gebruik van kerstverlichting
De kerstdecoratie met lichtjes, een verlichte boom en langs de bovenrand van het portiek een feestelijk lichtgordijn. Over de bolbuxussen in de voortuin staan die lednetten toch ook enig. Hartstikke mooi natuurlijk, maar december is al een dure maand en al die kerstverlichting continu laten branden laat de energierekening best wel oplopen. Kerstverlichting is namelijk een grotere energievreter dan je denkt. Hier in Nederland is er nooit echt onderzoek naar gedaan, maar in een land als Amerika, waar ze rond de kerstdagen echt alles sprookjesachtig verlichten, is gebleken dat de CO2 uitstoot van alle kerstverlichting per jaar maar liefst 15.500 luchtballonnen zou kunnen vullen. Dat is nogal wat.
Niet dat we dan maar af moeten stappen van verlichte kerstdecoratie, maar als we er iets bewuster mee omgaan, scheelt dat altijd toch weer een paar euro op de energierekening. De grootste klapper die je kan maken is door de kerstverlichting met gloeilampjes te vervangen door ledlicht. Led kerstverlichting gebruikt maar een tiende van de hoeveelheid stroom die gloeilampjes verbruiken. Daar komt dan ook nog eens bij dat led kerstverlichting een behoorlijk langere levensduur heeft en ook de lampjes veel minder kwetsbaarder zijn omdat er geen kwetsbaar draadje in zit. Andere zaken om toch de energiekosten een beetje binnen de perken te houden met de kerst zijn:
- Trek, wanneer je de kerstverlichting niet gebruikt, de stekker uit het stopcontact. Ongewild heeft kerstverlichting die werkt met een transformator de vervelende eigenschap toch een beetje stroom te verbruiken.
- Laat de kerstlichtjes geen 24 uur branden, maar bijvoorbeeld alleen in de namiddag en avond. Je zou er hiervoor een timer tussen kunnen zetten.
Met de aanschaf van duurzame kerstverlichting heb je een keer een iets hogere uitgave, maar doordat je er veel langer mee doet, haal je dat er dubbel en dwars uit.
Ideeën met kerstverlichting
Je kan kerstverlichting natuurlijk gebruiken waar ze voor bedoeld is, als decoratieve verlichting tijdens de kerst. Wanneer je een beetje creatief bent en graag net even iets ander hebt dan een ander, zijn er ook hele decoratieve toepassingen met kerstlichtjes te maken die je winter en zomer gewoon kan laten staan of hangen.
- Vazen en glazen schalen waarin kale takken of kunstbloemen staan breng je tot leven met een streng kerstverlichting. Vul de vaas met alleen de lichtjes of draai ze rond takken, in de lente kunnen dat heel goed bloesemtakken zijn en ook kunstbloemen kan je zo net meer levendigheid geven.
- Heb je een speciaal hoekje in huis of misschien zelfs een soort van altaar, waar je religieuze of andersoortige speciale items hebt staan. Licht het uit met een rand van enkele draden kerstverlichting. De verdeeldheid van de kleine lampjes geeft een mooie verdeelde lichtgloed en net een tikkeltje meer betekenis aan dat ene speciale plekje.
- Leg eens een lichtslinger van kleine lampjes langs een lijst van een grote spiegel, bijvoorbeeld die in de gang of aan de schoorsteen.
- Langs de dakrand van de serre of de tuinkamer een randje kerstverlichting geeft het geheel een minder strakke aanblik en leidt de aandacht af van de donkere schaduwen van de bomen die ‘s avonds toch een beetje een onheilspellende uitwerking kunnen hebben.
Als laatste willen we je wel het advies meegeven bij de aankoop van kerstverlichting de juiste soort kerstverlichting te kiezen. Dus buitenverlichting voor buiten en binnenverlichting voor binnen. Kerstlichtjes werken immers op stroom en veiligheid gaat voor alles. Elektriciteit en nattigheid gaan niet goed samen, een huisdier knaagt heel gemakkelijk een kabeltje door en ook kleine kinderen hebben de gewoonte om voor je het weet met hun kleine vingertjes ergens aan of in te zitten.