Het boek Ze bouwen daarginds een concentratiekamp vertelt over de morele dilemma’s, de moed en de angst van de inwoners van Vught die in de Tweede Wereldoorlog werden geconfronteerd met een Duits concentratiekamp in hun dorp. Met dit boek geeft auteur Bert Oomen inzicht in de dilemma’s waar de inwoners voor kwamen te staan en hoe ze daarmee om gingen. Hij laat daarbij ook zien welke lessen hieruit te trekken zijn voor de huidige tijd.
In januari 1943 werden de inwoners van Vught plotseling geconfronteerd met een SS-concentratiekamp, het enige echte concentratiekamp dat door de Duitsers in de bezette West-Europese gebieden zou worden gerealiseerd. Maar wat dachten en wisten de inwoners van Vught hier eigenlijke van? Daarover bestaat een vrij vaag beeld. Dit boek gaat dieper in op die vraag.
De eerste transporten met uitgeputte gevangenen zorgden alom voor ontzetting en verontwaardiging. Dat nam nog toe toen er verhalen loskwamen over de erbarmelijke omstandigheden in het kamp en de hoge sterfcijfers. In het dorp werden de inwoners geconfronteerd met uitgeputte vrijgelaten gevangenen en gegijzelde studenten, grote groepen Joodse mannen, vrouwen en kinderen, die uit het hele land naar het kamp kwamen, het massale en chaotische vertrek van transporten met Joodse kinderen. Op straat kwamen ze groepjes gevangenen tegen en opgepakte stakers en verzetsmensen. Ze zagen de treinen vol met Joden vertrekken en ze zagen de Duitse en Nederlandse SS’ers die voor dit alles verantwoordelijk waren.
De confrontaties met het kamp en de transporten hebben de inwoners van Vught voor onmogelijke dilemma’s en moeilijke keuzes gesteld. Moesten ze protesteren? Moesten ze verzet plegen? Kon dat überhaupt? Konden ze de gevangenen helpen, of de vertrekkende Joden? Moesten ze helpen bij voedselvoorziening voor onderduikers of misschien zelfs voor onderduik zorgen?
In dit boek laat Bert Oomen, zonder te oordelen, zien hoe verschillend mensen hiermee om zijn gegaan, welke keuzes ze hebben gemaakt, door welk gevoel ze zich lieten leiden en welke moed ze daarbij soms wel of niet hebben getoond. Indrukwekkend, leerzaam en waardevol. Met zijn visie levert Oomen een belangrijke bijdrage aan het inzicht en begrip van de houding van Nederlandse burgers in oorlogstijd. Een monument voor de Nederlandse en Vughtse geschiedenis.
Bert Oomen (Vught, 1945) studeerde bouwkunde aan de TU Delft en werkte na zijn studie decennia lang als architect en stedenbouwkundige. Oomen schreef eerder enkele essays en verhalen. Ze bouwen daarginds een concentratiekamp is zijn eerste boek. De aanleiding voor dit boek is dat hij probeerde te begrijpen waarom zijn ouders geen onderduiker in huis namen. Het antwoord op die vraag is veelomvattend.
Lees ook:Boek ‘Ze bouwen daarginds een concentratiekamp’ geeft indrukwekkend tijdsbeeld
Lees ook:Lekker kleertjes breien voor de banken en standbeelden in Artis (?)
Lees ook:De baby’s van Mauthausen
Lees ook:Bevrijding Auschwitz 70 jaar geleden
Lees ook:Een allerlaatste poging: website met spullen van kampslachtoffers